جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

شناخت شناسی و استلزامات تربیتی آن یکی از مهم ترین و حساس ترین مباحث فلسفه تعلیم و تربیت را تشکیل می دهد. این تحقیق با هدف بررسی و تبیین شناخت شناسی و استلزامات تربیتی آن از دیدگاه قرآن کریم که عالیترین منبع استخراج موضوعات مرتبط با فلسفه تربیتی اسلام و تعلیم و تربیت اسلامی می باشد، انجام گرفته است. پژوهش حاضر از نوع نظری یا مروری بوده است و با روش توصیفی ـ تحلیلی صورت گرفته است. نتایج تحقیق مبیّن آن می باشد که قرآن کریم جایگاه فوق العاده ای برای علم و شناخت قائل است؛ به همین دلیل معلمین را مورد تکریم قرار می دهد و دانش آموزان را می ستاید. قرآن کریم، ضمن اشاره به حواس، عقل و قلب به عنوان ابزارهای شناخت، حواس را به منزله ی گذرگاه عقل و عقل را به دلیل نقشی که در امر تفکر و تدبر دارد، زمینه ساز تصفیه ی قلب دانسته است. در این راستا روشهای آموزشی که منجر به تقویت و به کارگیری بیشتر این ابزارها می گردد، مورد تاکید قرار می دهد. در این تحقیق، از وادار نمودن فرد به تفکر و تدبّر از طریق مشاهده وگفتگو به عنوان زیربنای تمامی روش های آموزشی قرآن کریم یاد شده است. براساس نتایج مذکور به معلمین و دست اندرکاران امر تعلیم و تربیت پیشنهاد می شود که خود را محدود به پرورش ابزار حواس ننمایند؛ از روشهای آموزشی که موجب پرورش عقل و قلب می گردد، استفاده نمایند و فرصت تفکر را به صورتهای گوناگون برای شاگردان ایجاد کنند، علاوه بر این با توجه به منابع شناخت، تعلیم و تربیت را محدود به کتب درسی ننمایند ومحتواهای آموزشی را متناسب با نیاز جامعه طرّاحی نمایند.

پژوهش حاضر با هدف بررسی میزان ازخودبیگانگی دانشجویان شاهد و ایثارگر دانشگاه اصفهان انجام پذیرفته است.لذا بر آن شدیم تا برخی ابعاد و مولفه های ازخودبیگانگی (احساس پوچی و بی معنایی- احساس بی قدرتی- احساس انزوای اجتماعی) را که صاحبنظران جامعه شناسی، روان شناسی و متفکران اسلامی بدان توجه داشته اند با تأکید بر اندیشه های ملوین سیمن و استاد شهید مرتضی مطهری مورد بحث و بررسی قرار دهیم و این مولفه ها در میان نمونه مورد مطالعه، مورد سنجش و ارزیابی قرار گرفته است. روش تحقیق در این پژوهش از نوع پیمایش می باشد و از شیوه نمونه گیری سهمیه ای استفاده شده است. جامعه آماری، دانشجویان شاهد و ایثارگر دانشگاه اصفهان می باشند که در سال تحصیلی 90-1389 تعداد کل ایشان 919 نفر بوده که از بین این تعداد 150 نفر به عنوان حجم نمونه مورد بررسی قرار گرفته اند.از مهمترین نتایج این پژوهش می توان به این موارد اشاره کرد: با توجه به نتایج به دست آمده احساس از خود بیگانگی در بین دانشجویان شاهد و ایثارگر دانشگاه اصفهان کمتر از حد متوسط است. همچنین سه شاخص (مولفه) از خودبیگانگی که عبارتند از: احساس پوچی و بی معنایی، احساس بی قدرتی و احساس انزوای اجتماعی در بین دانشجویان شاهد و ایثارگر از حد متوسط کمتر است. و با توجه به تحلیل رگرسیونی چند متغیره می توان نتیجه گرفت که بین احساس از خود بیگانگی و متغیرهای چندگانه سن، جنس، وضعیت تأهل، پایگاه اقتصادی (عینی و ذهنی) و اعتقادات مذهبی رابطه وجود دارد، همچنین با توجه به نتایج به دست آمده از رگرسیون چند متغیره می توان نتیجه گرفت که بین متغیرهای چندگانه ذکر شده و شاخص های از خود بیگانگی ( احساس پوچی و بی معنایی، احساس بی قدرتی و احساس انزوای اجتماعی) رابطه وجود دارد، بنابراین فرضیه های فوق تأیید شده و قابل تعمیم به جامعه آماری می باشد.

بررسی همه جانبه معماری بناهای آموزشی، بدون شناخت نظام تفکر آموزشی، امکان پذیر نخواهد بود.مسجد به عنوان نخستین بنای تشکیلاتی حکومتی در اسلام، اگرنشان از جایگاه عبودیت در نظام اسلامی دارد، کارکرد های دیگر این نظم نوساخته را نیز پاسخ می‌دهد. به تدریج برخی از این عملکردهادارای مکان‌هایی مستقل می‏شوندآموزش از این دسته است که البته با استقلال بنا، پیوند میان آن و عبادت در طول تاریخ اسلام و بخصوص در ایران گسسته نمی‌شود. با تکامل نظام آموزشی در مدارس اسلامی، در دوره صفوی شاهد پیوستن مجدد کارکردهای مسجد و مدرسه در یک بنا هستیم. این گونه معماریکه مسجد-مدرسه نامیده می‌شود، همچون دیگر ساخت و سازهای این دوره دارای ویژگی‌های فاخری است و در دوره قاجار نیز به گونه‌ای، از نمونه‌های متعالی معماری شمرده می‌شوند.امروزه رجوعی معمارانه به معماری مسجد-مدرسه‌ها با هدف ترمیم گسست و انقطاع صورت گرفته در سنت معماری این نوع از بنا و احیای ارزش های زیبایی شناختی در معماری امروز بناهای با کارکرد آموزش دینی، با نگاهی آینده نگر به ساحت معماری و فضای داخلی، ضروری می نماید. لذا تبیین مبانی ای که روند طراحی معماری را در مقوله بناهای آموزشی-نیایشی، راهبری کنند هدف اصلی پژوهش حاضر قرار گرفته است.پژوهش پیش رو براساس هدف، جزء تحقیقات کاربردی است. و بر اساس روش، رویکردهای مختلفی چون تاریخی-توصیفی، اسنادی، تحلیلی و میدانی با توجه به هدف هر بخش گزینش شده است. در روند تاریخیاز منابع مکتوب، منابع تصویری، منابع ساختمانی و اسناد الکترونیکی استفاده شده است. پژوهش با استفاده از مبانی تفکر اسلامی با چهار رویکرد به بررسی رابطه میان مسجد و مدرسه می پردازد؛ تاریخی، ساختار شهری، وقفنامه ها و کالبد معماریدر تحلیل تاریخی نقاط عطف گسست و پیوست بنای مسجد و مدرسه و علل آن مورد توجه قرار گرفته و سیر تاریخی آن را به تصویر میکشد. همنشینی این دو بنا در شهر های ایران در بخشی دیگر و تاثیر وقفنامه ها بر نسبت میان مسجد و مدرسه بررسی شده است. شناخت شیوه فضاسازی درالگوی مسجد-مدرسه درگذشته و نیز امکان‌‌سنجی شرایط بازآفرینی این الگوی ترکیبی در سطح شهر و محلات از اهداف پژوهش می‌باشد. در دسته‌بندی بنای مسجد-مدرسه‌ها، متفاوت با گونه‌شناسی‌های انجام گرفته، از ویژگی‌ الگوهای فضایی معماری ایرانی استفاده شده، و نتایج قابل توجهی از این نوع از نگاه به فضای مسجد-مدرسه‏ها به دست آمده است.همین روش به صورت مفصل، دربررسی نمونه موردی مسجد سید اصفهان به کارگرفته شده است.در پایان با بررسی محورهای یاد شده در فصول و دسته‌بندی نمونه‌ها، پیشنهاداتی جهت ایجاد ارتباط و پیوست مجدّد مسجد، مدرسه و مردم ارائه گردید. نتایج به دست آمده از این تحقیق، مشخص می‏کند، که پیوند و همسو شدن علم و دین، سنت فکری معماری اسلامی را احیاء نموده و در برپایی و ادامه حیات آن موثر بوده است. نیز این امکان فراهم است، اگر بتوان با استفاده از این تفکر در دوره‏های تاریخی و ظرفیت‏ها و قابلیت‏های ذاتی آن، در حفظ و زنده نمودن ارزش‏های مادی و معنوی بهره برد. ضرورت هم‏فکری و همراهی مهندسان، و عالمان دینی و بانیان در طراحی و ایجاد مدارس جدید از دیگر نتایج تحقیق است.

عدالت از دیرباز مهمترین دغدغه بشر و همچنین ادیان الهی بوده و تحقق قسط و عدل یکی از اساسیترین اهداف شرایع ورسولان الهی شمرده شده است. در اسلام عدالت نه این است که آنچه دین گفت عدل هم میگوید بلکه آنچه عدل است دینمیگوید. عدالت در فقه اسلامی به عنوان برترین قاعده فقهی در بین دیگر قواعد ظهور دارد و به عقیده بسیاری از فقه ا می -تواند میزان برای سایر قواعد باشد. حکومت در اسلام بر پایهی عدالت فرمانروایان و فرمانبرداران و مشورت بین آنها بیانگردیده است. در این مقاله بر آنیم که عدالت اجتماعی را از نگاه فقها و اندیشمندان اسلامی بررسی کنیم . یک نگرش ب هعدالت اینست که همهی احکامی که شارع وضع کرده است دارای صفت عادلانه بودن می باشد. مجتهد نیز که احکام رااستنباط میکند باید شرط عادلانه بودن حکم را در استنباطش در نظر بگیرد وگرنه فتوای وی از کارکرد خوبی برخوردار نخواهد بود.

تحقیق حاضر به بررسی میزان انطباق آیین نامه انضباطی مدارس کشور با تعلیم و تربیت اسلامی پرداخته است. به این منظور ابتدا مبانی فلسفی و روشهای تربیتی دو دیدگاه کلی و مطرح در روانشناسی یعنی روان شناسی رفتارگرا به عنوان دیدگاه تجربه گرا و روان شناسی شناخت گرا به عنوان دیدگاه خردگرا مورد بررسی قرار گرفت، سپس مبانی فلسفی اندیشه تربیتی اسلام مطرح گردید. نهایتا مفاد آیین نامه انضباطی مدارس کشور با استفاده از این مطالب و نظر سنجی از150 تن معلمین نواحی چهارگانه آموزش و پرورش شیراز که به شکل تصادفی انتخاب شده بودند مورد بررسی قرار گرفت که یافته های زیر به دست آمد: 1- مقرارت انظباطی دانش آموزان در تعیین وظایف انضباطی دانش آموزان با تعلیم و تربیت اسلامی منطبق است اما در نحوه تشویق و تنبیه دانش آموزان به ترتیب متمایل به نظریات رفتارگرایان و شناخت گرایان بوده است. 2- نظر سنجی انجام گرفته مشخص کرد که آیین نامه انضباطی دانش آموزان در هیچیک از مدارس مورد تحقیق اجرا نشده است. عدم نظارت سازمان آموزش و پرورش از علل عمده این امر است.

شهرهای ایران در طول دوره های تاریخی، با تکیه بر خلاقیت و ابتکارهای ملی به صورت درونزا، به رشد و تکامل رسیده اند. شهر بعنوان دستاورد حیات جمعی انسان سهم زیادی در روند تکاملی تمدن او داشته است. در دوران باستان ساختار زندگی شهری از اراده حکومتی تأثیرپذیری زیادی داشت، ساخت شهرها در ادوار مختلف از نوعی پویایی اجتماعی و اقتصادی برخوردار بود. این روند در دوران اسلامی نیز تداوم یافت.با وجود این فرهنگ و نگرش اسلامی شهرنشینی را بیش از پیش تحت تأثیر قرارداد و تا اندازه ای بافت و ساخت آن را دگرگون کرد. از این پس شهر ایرانی به لحاظ ساختاری ترکیبی از ویژگی های عصر باستان و ویژگی های خاص دوران اسلامی را در خود داراست. در هر دو دوره ساخت سیاسی حاکم که با نهاد دین نیز ارتباطی تنگاتنگ داشت تأثیر بیشتری بر ساختار حیات شهری می گذاشت و موجب می شد که شهرهای مملکت ایران بیشتر بعنوان یک مرکز سیاسی که کارکرد اداری - اجرایی پررنگ تری داشتند، مطرح باشند. در این مقاله که سیمای شهری در تاریخ ایران دوره پیش از اسلام و دوره اسلامی مورد بررسی قرار گرفته، روشن کردن ارتباط میان ساخت سیاسی جامعه و چگونگی ساختار حیات شهری موردنظر می باشد.

در این پژوهش سنت های زبان شناسی غرب و اسلام از منظر مسائل نحوی و معنا شناسی مورد تطبیق قرار گرفتند . هدف از انجام این پژوهش آشنایی با گسترش نظرات و پژوهش های اندیشه گران تمدن های غربی و اسلامی درباره زبان بود ، که به عمیق تر شدن بینش و دانش ما در این زمینه کمک می کند و تصویری واضح تر و عمیق تر از علم زبان شناسی به دست می دهد . و هم چنین با شناخت پیشینه بومی علم زبان شناسی در فرهنگ اسلامی زمینه برای بومی سازی این علم در سطح آکادمیک فراهم می شود . در رساله حاضر جنبه های محدودی از نحو و معنا شناسی در دو سنت زبانی یادشده مورد مقایسه قرار گرفت و نشان داده شد که علی رغم تمایز خاستگاه و دستاوردهای زبان شناختی آن ها ، در بسیاری از موارد نیز به هم شباهت دارند .در این پژوهش ، پژوهشگر تلاش کرد ضمن بررسی و توصیف ارتباط متقابل آرای دانشمندان اسلامی و زبان شناسان غربی ، نشان دهد که سنت زبان شناسی اسلامی تا چه حد به زبان شناسی نوین نزدیک است . طوری که می توان خاستگاه انقلاب علمی زبان شناسی را در میان آرای دانشمندان مسلمان، به خصوص سیبویه ، جست . نگارنده در این پژوهش به دلیل جلوگیری از گستردگی و پراکندگی مطالب ، به ذکر نمونه های محدود اما برجسته و مهم در حیطه های نحوی و معنایی پرداخت و آن ها را در دو سنت مورد ارزیابی و تطبیق قرار داد . در این رساله که به روش کتابخانه ای نگاشته شد ، منابع و کتاب های گوناگونی درباره زبان ، دستور و فرهنگ عربی ، زبان شناسی سنتی و نوین غربی و زبان شناسان برجسته جهان و اسلام مورد استفاده قرار گرفت . در این پژوهش تاثیری که هر دو سنت زبان شناسی از یکدیگر پذیرفته اند ، مورد واکاوی قرار گرفت و نکات متعددی از تشابه و تفاوت آن ها بیان شد .

این پژوهش به هدف تحلیل مردم شناسی نمادین سقاخانه های تهران منطقه 12 صورت گرفته بر همین اساس تعداد 20 نمونه از سقاخانه ها به روش مردم شناسی مورد بررسی قرار گرفته و در رابطه با این پژوهش از نظر یه های انسان شناسی نمادین و تفسیری گیر تز و نظریه کارکرد گرایی مالینوفسکی استفاده شده نمادها دارای کارککردهای گوناگون می باشد که در نتیجه باعث ایجاد ارتباط فرهنگی بین اجزا گوناگون می شود لذا این کارکدهای گوناگون نهادهابه بهبود و شناخت فرهنگ و عقاید جامعه کمک می کند از طرفی خصوصیات رفتاری و فکری افراد یک جامعه تحت تاثیر باورها و اعتقادات آن جامعه می باشد در این پژوهش سعی شده که ویژگی های نمادین سقاحانه ها و کاکردها آنها از دیدگاه مالینفسکی مورد بررسی قرار گیرد نتیجه ای حاصل از این پژوهش گرفته شد به صورت خلاصه وار به شرح زیر می باشد اماکن دینی و مذهبی و نمادها باعث ایجاد همبستگی- وحدت بخشی - انسجام- اجتماعی و پایبندی به ارزش ها و اعتقادات - بالا رفتن میزان مشارکت اجتماعی - پیوستگی و استمرار فرهنگی و تعامل و کنش میان افراد می شود

دکتر علی شریعتی را می‌توان یکی از چهره‌های تأثیرگذار در روند انقلاب اسلامی در دهه‌های 50 و40 شمسی قلمداد کرد،که در ایجاد روحیه انقلابی‌گری و نشان دادن سیمای جدیدی از اسلام تلاش‌های فراوانی نموده است. وی همچنین درصدد بود که نشان دهد اسلام می‌تواند هم به عنوان آلترناتیویی در مقابل مکاتب مطرح آن زمان یعنی مارکسیسم، لیبرالیسم و اگزیستانسیالیسم قرار گیرد و هم می‌تواند بهترین پاسخ را برای نیازها و مشکلات انسان‌ها ارائه دهد. حال امروزه با گذشت چند دهه از بیان آن مسائل و در عصر جهانی‌شدن و پیچیده شدن شرایط و فضای حاکم بر زندگی انسان‌ها، به نظر می‌آید که پاره‌ای از مسائلی که شریعتی به آن‌ها پرداخته بود از جمله مسائلی در زمینه‌ی انسان‌شناسی، عدالت، آزادی و ... امروزه نیز قابلیت مطرح شدن را دارند، و چه بسا بسیاری از مسائلی که شریعتی در رابطه با مشکلات و پیامدهای جامعه مدرن و سرمایه‌داری به آن پرداخته، امروزه نیز بیشتر از گذشته مطرح هستند. هدف ما در این پژوهش نیزبازخوانی آثار شریعتی به خصوص در زمینه اسلام و تشیع و توانمندی‌های آن در پاسخگویی به نیازهای انسان‌ است. در نهایت می‌توان گفت شریعتی اندیشمندی بود که نگرش او ابعاد جهانی داشت، و همچنین دغدغه‌ی او معرفی اسلام به عنوان یک مکتب عقلانی بود که با مکتب مدرن و پست مدرن تا اندازه‌ی زیادی هماهنگی داشته باشد، از همین روی سعی بر این داشت که با توسل به برداشت‌های جدید و عمیقش از جهان‌بینی توحیدی هم‌زیستی مسالمت‌آمیز را در گستره‌ی جهانی مهیا سازد.

پژوهش حاضر به بررسی نگاره‌های نجومی و کتب خطی ایران، پس از (قرن7 تا 13 هـ. ق) با توجه به تمهیدات عناصر بصری پرداخته و جمع آوری اطلاعات آن به شیوه کتابخانه‌ای صورت گرفته است. هدف این پژوهش بررسی بازتاب هنر در علم نجوم و جستجوی آثار به جای مانده در این زمینه و تحلیل این تصاویر از دیدگاه بصری می‌باشد. در بخش چهارم این پژوهش 65 مورد نمونه تصویر از کتب خطی به گونه‌ای انتخاب شده که از همه انواع نگاره‌ها در آن موجود باشد و سپس مورد تحلیل بصری قرار گرفته است. در این تحلیل، سعی بر آن بوده که گروه‌های مختلفی ازنظر ویژگی‌های بصری آثار، مشخص گردد و به صورت گروهی مورد بررسی قرار گیرد. شیوه باز‌نمایی در نمونه‌های انتخابی وابسته به مکتبی که کتاب درآن تصویر شده و موضوع کتاب‌ها با یکدیگر متفاوت است.نتایج به دست آمده در این پژوهش حاکیست، که علم نجوم در تمام اعصار مورد توجه بوده و از آن برای پیش‌گویی و طالعبینی استفاده می‌شده که تصاویر آن سرشار از رنگ هستند و هم چنین جنبه‌ی دیگر این علم که مربوط به رصد ستارگان و موقعیت آنان در آسمان است وبیشتر مربوط به منجمین و عالمان به این علوم بوده است و به صورت تک نگاره با حداقل رنگ تصویرشده‌اند.